Manastir Žiča – Mesto krunisanja sedam srpskih kraljeva

0
10137
Manastir Žiča
Foto: instagram@dusan_kovacevic_92 - Manastir Žiča

Manastir Žiča je srpski srednjovekovni manastir, koji se nalazi u Raškom okrugu, nedaleko od Kraljeva. Pripada Eparhiji žičkoj Srpske pravoslavne crkve. Žiču je početkom XIII veka podigao Stefan Prvovenčani, a značajnu ulogu u tome je imao i Sveti Sava. 1979. godine manastir je proglašen  za spomenik kulture od izuzetnog značaja i stavljen je pod državnu zaštitu.

Manastir Žiča

Manastir Žiča – Zadužbina Stefana Prvovenčanog

Prema naredbi Stefana Prvovenčanog, u ovom manastiru su krunisani budući kraljevi Srbije, te je Žiča postala mesto krunisanja sedam srpskih kraljeva – Sedmovrata.

Ovaj manastir je postao sedište autokefalne srpske arhiepiskopije, nakon sticanja crkvene samostalnosti 1219. godine. Nekoliko decenija kasnije, krajem XIII veka, Žiča je stradala od strane Tatara, posle čega je sedište arhiepiskopije prebačeno u Svete Apostole, odnosno u manastir Pećka patrijaršija u Pećkom okrugu, na Kosovu i Metohiji. Nakon toga, početkom XIV veka, kralj Milutin je obnovio Žiču.

Manastir Žiča

Manastir Žiča je 1979. godine proglašen za spomenik kulture od izuzetnog značaja i stavljen je pod zaštitu države.

Živopis manastira Žiča

Manastirska crkva je podignuta u Raškom stilu i posvećena je Vaznesenju Hristovom, što se u narodu obeležava kao Spasovdan i slavi se 40. dan nakon Vaskrsa. U njoj se nalaze dva sloja živopisa:

  • Prvi sloj živopisa je nastao oko 1220. godine. Pripada zlatnom dobu srpskog slikarstva – doba slikarstva srpskih manastira, koji su građeni u Raškom stilu, tokom XIII veka. Kao početak ovog doba, uzima se manastir Studenica.
  • Drugi sloj živopisa je nastao početkom XIV veka. Pripada slikarstvu iz doba kralja Milutina, pod uticajem renesanse paleologa.
Manastir Žiča
Foto: instagram@cvitko_m

Žičke povelje

U manastiru su postojale i Žičke povelje. One predstavljaju ostatke natpisa dveju povelja Stefana Prvovenčanog. Originali ovih povelja nisu opstali, ali postoje njihovi natpisi na zidovima manastira.

  • Prva povelja je nastala 1219. godine i nalazi se na severnom zidu. Sadržaj ove povelje je spisak darova manastiru od strane Stefana Prvovenčanog i odredbe koje propisuju opšta pravila.
  • Druga povelja je nastala nekoliko godina nakog prve i nalazi se na južnom zidu. Sadržaj ove povelje je veoma sličan prvoj povelji uz dodatak postavljanja sveštenika i igumana, pitanja razvoda brata, dvobračnosti i zabranjenog braka sa svastikom.

Manastir je obnavljan više puta tokom osmanske vladavine. Najznačajnije obnove manastira su bile u XX veku. Prva se dogodila između dva svetska rata, a druga 1987. godine kada je tu oblast pogodio jak zemljotres.

Manastir Žiča

Manastir Žiča i njegova istorija

Kao što je već pomenuto, manastir je podigao Stefan Prvovenčani uz pomoć Svetog Save. Nije poznato kada se to tačno dogodilo, ali je poznato da je u pitanju početak XIII veka.  Kada je 1219. godine Sveti Sava u Nikeji postavljen za prvog srpskog arhiepiskopa, Žiča postala sedište novoosnovane arhiepiskopije. Naredne godine su, pored tri stara, postavljeni episkopi još sedam novih episkopija.

Tri stare episkopije su: Raška, Prizrenska i Lipljanska, a sedam novih su: Zetska, Humska, Dabarska,Moravička, Budimljanska, Hvostanska i Toplička.

Manastir Žiča

Pred kraj XIII veka, manastir je bio malo zapušten i osamljen, pa su Tatari iskoristili priliku za pljačkanje. Tada je Žiča stradala. Njenu obnovu je započeo kralj Milutin početkom XIV veka, a razni radovi oko manastirske crkve su bili u procesu tokom cele prve polovine tog veka.

Despot Đurađ Branković, poznat kao Đurađ Smederevac, je Žiči izdao povelju svetogorskom manastiru Esfigmenu, sredinom XV veka. Svega par godina nakon toga, dešava se pad Srbije, kada manastir Žiča opet strada. Žički iguman 1520. godine odlazi na Frušku Goru i osniva manastir Šišatovac. Deceniju nakon toga, tačnije 1562. godine, mitropolit smederevski Zaharije se pojavio u Žiči koja je bila napuštena, i tada započinje obnovu monaških ćelija. Tokom XVIII veka manastir je dug period bio ponovo napušten, ali je i tokom istog veka dobio krov.

Manastir Žiča

Vremenom se u manastiru otvorila škola, podignute su monaške ćelije na četiri sprata, nabavljeno je zvono i tako dalje. Nakon dugog perioda napredovanja manastira, dogodilo se ponovno stradanje, između dva svetska rata. Nakon ponovne obnove, dešava se nemačka okupacija Srbije, kada je njihova vojska bombardovala i zapalila manastir, a tadašnji episkop je odveden u logor.

Dugi niz godina nakon okupacije manastir nije obnovljen. Nova obnova je čekala 1965. godinu, koja je nažalost takođe bila uzaludna, jer je manastir stradao opet 1987. godine, zbog zemljotresa. Nakon toga, Milka Čanak-Medić rukovodila je obnovom manastira. Radovi su bili obimni, ali se trud isplatio. Manastir je povratio autentičan izgled poput onog iz XIII veka.

Manastir Žiča

Šta još posetiti u okolini Kraljeva:

  • Tvrđava Maglič – Maglič predstvalja srednjovekovni zamak, koji se nalazi u Ibarskoj klisuri, na dvadesetak kilometara od Kraljeva. Nastala je u XIII veku i predstavlja spomenik kulture od izuzetnog značaja.
  • Manastir Studenica – Nalazi se na 57 kilometara od Kraljeva.Ovaj manastir je jedan od najstarijih i najvećih srpskih srednjovekovnih manastira. Pripada Eparhiji žičkoj Srpske Pravoslavne crkve i predstavlja nepokretno kulturno dobro. Osnovao ga je Stefan Nemanja 1990. godine.
  • Bogutovačka banja – Nalazi se na padinama planine Troglav i na udaljenosti od tri kilometara od reke Ibar. Često je nazivaju i „Neuro banja“ zbog zbog njene mirne lokacije u prirodi.
Manastir Studenica
Foto: instagram@sl0bodan – Manastir Studenica
  • Lopatnica – Nalazi se u Raškom okrugu, kod Kraljeva. Lopatnica je mesto seoskog turizma. Prelepa priroda, planinska reka, mir, tišina, čist vazduh i izvorska voda su karakteristike ovog mesta. Ono što najviše krasi ovo mesto jeste Oaza mira – seosko turističko domaćinstvo.
  • Mataruška banja –Nalazi se u Raškom okrugu, kod Kraljeva. Spada u II grupu najrazvijenijih banja u Srbiji. Banja je veoma lekovita, čemu doprinosi klima kao i položaj – između tri planine: Troglav, Stolovi i Čemerno.
  • Kamena šuma – Nalazi se na površini od oko 1500 kvadratnih metara. Ono što je glvno za šumu jeste drvo koje je kalcifikovano i potiče još iz perioda paleolita.

Manastir Žiča danas – Zašto manastir trenutno nije crven?

Manastir Žiča je danas jedan od najposećenijih srpskih manastira. Prepoznatljiv je po svojoj crvenoj boji, iako već dve godine nije takav. Zašto? Pre par godina, otpočela je rekonstrukcija, to jest obnova, manastira. Radovi su trebali da budu već gotovi, ali na samom početku radova je primećeno da su zidine oštećene više nego što su pretpostavili. Zbog ovog razloga, obnova manastira će potrajati duže i biće potrebno nekoliko godina da zasija kao nekada. I pored rada na obnovi manastira, Žiča je otvorena za sve posetioce.

Manastir Žiča

U video prilogu ispod možete pogledati kako izgleda manastir Žiča iz vazduha. Snimak je nastao 2019. godine, pre početka radova. Iz tog razloga je manastir na snimku i dalje crvene boje:

Manastir Žiča na mapi

Manastir Žiča je udaljen 6 kilometara od centra Kraljeva i 160 kilometara od Beograda.

Ukoliko želite da pročitate još tekstova o manastirima u Srbiji, kliknite ovde.

Autor neoznačenih fotografija: instagram@dusan_kovacevic_92

Prethodni tekstVidikovac Hodžina Stena – Nestvaran pogled na Novu Varoš
Sledeći tekstPavlovačko jezero – Jezero Kudoš na Fruškoj gori

POSTAVI ODGOVOR

Unesite svoj komentar !
Unesite svoje ime